Naturalny kolor zdrowych zębów wcale nie musi być zbliżony do śnieżnej bieli. Aby ocenić obiektywnie, jaki kolor mają nasze zęby, potrzebny jest punkt odniesienia – uniwersalny zestaw kolorów i odcieni. Skale odcieni bieli zębów, znane jako kolorniki, pozwalają odpowiednio dobrać kolor wypełnień. Są też pomocne w ocenie postępów procesu wybielania zębów lub ich ciemnienia wyniku przyjmowania leków, spożywania określonych pokarmów czy palenia wyrobów tytoniowych.
Najczęściej stosowanym w Polsce i Europie narzędziem do oceny barwy i odcienia zębów jest kolornik Vita.
Od A1 do D4, czyli kolornik Vita Classical
Kolornik Vita Classical jest stosowany od ponad pół wieku. W tym czasie stał się standardowym wyposażeniem lekarzy stomatologów i protetyków w Europie. W USA w praktyce dentystycznej obecne są też inne kolorniki, które mają znacznie poszerzoną liczbę odcieni bieli. Wynika to z bardzo powszechnego stosowania przez Amerykanów preparatów do wybielania, w tym wysoko cenionych żelów i past wybielających zęby Opalescence.
Klasyczny kolornik Vita bazuje na naturalnych kolorach zdrowych zębów. Być może dla wielu osób będzie to zaskoczeniem, ale pozbawione próchnicy, pełne i zdrowe uzębienie ma często barwę daleką od śnieżnej bieli. Kolornik Vita składa się z modeli zębów w 16 standardowych kolorach, oznaczonych od A1 do D4. Liczby od 1 do 4 oznaczają odcień, natomiast symbole literowe odnoszą się do kolorów:
- A – barwa brązowo-czerwonawa,
- B – barwa czerwono-żółtawa,
- C – barwa szara,
- D – barwa czerwono-szara.
Warto odnotować, że kolorniki stosowane w USA odzwierciedlają blisko 30 różnych kolorów szkliwa. W odpowiedzi na zmiany, które zaszły w stanie uzębienia Europejczyków, pojawiły się rozszerzone skale kolorów. Mowa przede wszystkim o kolorniku Vita Plus, który zawiera 4 dodatkowe odcienie, uwzględniające odcień zębów wybielanych. Oznaczone są odpowiednimi symbolami: od najjaśniejszego BL1 do najciemniejszego BL4. Jeszcze bardziej radykalnym poszerzeniem palety jest kolornik Vita system 3D-Master, który pozwala dobierać wypełnienia i oceniać kolor zębów w 26-stopniowej skali.
W jakich warunkach oświetleniowych należy oceniać kolor zęba?
Ocena koloru zęba, dokonywana bez specjalistycznego sprzętu, jest niezwykle trudna. Najważniejszym powodem są geny: od nich zależy czy odróżniamy precyzyjnie odcienie, czy mamy z tym spory problem. Decyduje też płeć: statystycznie wrażliwsze na kolory są kobiety. Niezwykle ważne jest też dobranie warunków oświetleniowych, w których dokonujemy oceny koloru. Jak zapewnić sobie możliwie neutralne środowisko, radzi pracownik sklepu ze sprzętem medycznym Limedic: – Najważniejsze jest oświetlenie. Do oceny koloru zębów należy sobie zapewnić naturalne oświetlenie lub sztuczne, które imituje światło słoneczne. Niezwykle ważne jest też tło, na którym oglądamy zęby i oceniamy ich kolor. Wystarczy szminka w intensywnym kolorze czy jaskrawa barwa ubioru, aby zafałszować ocenę. Najlepsze jest tło w kolorze szarym, który jest neutralny i pozwala odpoczywać naszym oczom.
Próbując ocenić kolor, powinniśmy też wziąć pod uwagę fizjologię wzroku. Mamy naturalną potrzebę uśredniania i dopasowywania: początkowo zauważalna wyraźnie różnica odcieni zanika, jeżeli obserwacja trwa dłużej. Porównanie zęba z kolornika z zębem naturalnym nie powinno trwać dłużej niż 5-7 sekund. Po upływie tego czasu wzrok męczy się i przestajemy dostrzegać różnicę.
Rozwiązaniem zapewniającym neutralną i w pełni obiektywną ocenę koloru zębów, jest zastosowanie specjalistycznych urządzeń elektronicznych. Jednym z ich elektroniczny spektrofotometr. Urządzenie pozwala na bardzo precyzyjną analizę koloru konkretnego zęba i przyporządkowanie go do odpowiedniej wartości w skali kolorów. Przy okazji można też ocenić przezierność szkliwa i zdolność odbijania światła. Wszystko razem prowadzi do idealnego dobrania koloru wypełnienia.
Nie każdy może mieć śnieżnobiały uśmiech
Jedynym pewnym sposobem na błyszczące i idealnie białe zęby są takie zabiegi jak naklejanie licówek czy wstawianie koron i implantów. Wtedy nie musimy przejmować się badaniem postępów procesu wybielania: wybieramy odpowiedni odcień materiału i możemy cieszyć się pięknym uśmiechem. Z inną sytuacją mamy do czynienia, gdy stosujemy nakładkowe wybielanie zębów.
W przypadku wybielania chemicznego nigdy nie mamy pewności, jaki będzie ostateczny efekt. Podatność na rozjaśnianie i usuwanie przebarwień szkliwa jest kwestią bardzo indywidualną. Jedni już po pierwszej aplikacji żelu do wybielania zębów dostrzega wyraźną poprawę – inni będą musieli wielokrotnie powtarzać zabieg. Niezależnie od tego, do której grupy należymy, to powinniśmy kontrolować postępy wybielania. Do tego celu wystarczy prosty wzornik kolorów zębów. Dzięki niemu będziemy mogli wyznaczyć punkt wyjścia i ocenić realne postępy w rozjaśnianiu szkliwa.
Paskowy wzornik należy też stosować po zakończeniu wybielania: dzięki niemu będziemy wiedzieli, jak szybko postępuje proces ciemnienia zębów. To równie ważne, jak postępy rozjaśniania: zmiany koloru mogą nam uświadomić szkodliwy wpływ niektórych używek (kawa, papierosy) i wpłynąć na zmianę przyzwyczajeń oraz diety.
