Czeremcha – dwa główne gatunki w Polsce
Na terenie Polski występują dwa dominujące gatunki czeremchy: pospolita (Prunus padus) oraz amerykańska (Prunus serotina). Czeremcha pospolita, znana również jako zwyczajna, to rodzimy gatunek osiągający do 15 metrów wysokości. W przypadku braku głównego pnia, roślina może przyjąć formę krzewu i dorastać do 4 metrów. Natomiast czeremcha amerykańska, sprowadzona z Ameryki Północnej, jest gatunkiem ekspansywnym, w niektórych miejscach uznawanym za inwazyjny. Oba typy występują dziko, ale różnią się preferencjami siedliskowymi:
- czeremcha pospolita wybiera lasy mieszane, niziny, tereny podgórskie, brzegi jezior oraz obszary wilgotne,
- czeremcha amerykańska lepiej rośnie na terenach suchych i osiąga większe rozmiary.
Kwitnienie obu gatunków rozpoczyna się w maju, a ich charakterystyczne kwiaty wydzielają intensywny zapach. Owoce to drobne, czarne kuleczki, które są przysmakiem ptaków. Choć istnieje wiele odmian czeremchy, najczęściej spotykane są właśnie te dwa gatunki.
Toksyczność czeremchy – jak się chronić?
Czeremcha zawiera glikozydy cyjanogenne, które mogą przekształcać się w cyjanowodór (kwas pruski). Substancje te znajdują się głównie w pestkach owoców, ale także w korze i liściach. Warto pamiętać, że podobne związki występują w pestkach brzoskwiń, jabłek, wiśni czy moreli. Aby zneutralizować toksyczne właściwości, surowiec należy poddać:
- obróbce termicznej,
- fermentacji,
- suszeniu,
- namoczeniu.
Dlatego przetwory i inne produkty z czeremchy są bezpieczne, jeśli zostały odpowiednio przygotowane.
Zastosowanie czeremchy w kuchni
Aromatyczne kwiaty oraz owoce czeremchy znajdują szerokie zastosowanie kulinarne. Z kwiatów można przygotować napar-herbatkę, jednak należy spożywać go w umiarkowanych ilościach ze względu na możliwe działanie przeczyszczające. Owoce, które smakiem przypominają aronię, sprawdzają się w produkcji:
- dżemów,
- soków,
- syropów,
- nalewek,
- konfitur,
- galaretek.
Aby podkreślić ich smak, warto dodać cukier oraz sok z cytryny. Dzięki temu przetwory z czeremchy zyskują wyraz i stanowią ciekawą alternatywę dla tradycyjnych owocowych przetworów.
Czeremcha w pielęgnacji skóry
Napar z czeremchy znajduje zastosowanie nie tylko jako napój, ale również w kosmetyce. Działa nawilżająco, wygładzająco oraz przeciwzapalnie, zmniejsza obrzęki i redukuje cienie pod oczami. Sprawdza się także w pielęgnacji skóry z problemami, regulując wydzielanie sebum i redukując przebarwienia. Dzięki swoim właściwościom, czeremcha może być naturalnym wsparciem w codziennej pielęgnacji cery.
Właściwości zdrowotne czeremchy
W ziołolecznictwie wykorzystuje się korę, owoce oraz kwiaty czeremchy. Wyciągi z tej rośliny mają szereg korzystnych właściwości:
- obniżają ciśnienie krwi,
- działają uspokajająco,
- wykazują działanie żółciopędne,
- posiadają właściwości moczopędne,
- działają antyseptycznie oraz odkażająco.
Napar z kory czeremchy może być stosowany przy biegunkach, podczas gdy preparaty z owoców wspierają przemianę materii i działają stabilizująco. Warto jednak pamiętać o ostrożności w stosowaniu czeremchy w przypadku problemów hormonalnych, ponieważ roślina posiada właściwości estrogenne i antyandrogenne.
Ostrożność przy używaniu czeremchy
Chociaż czeremcha oferuje liczne korzyści zdrowotne, należy pamiętać o jej potencjalnych właściwościach toksycznych oraz hormonalnych. Surowce pochodzące z czeremchy zawsze powinny być odpowiednio przygotowane, aby uniknąć niepożądanych efektów. Zachowanie umiaru w stosowaniu zarówno w kuchni, jak i w celach kosmetycznych, pozwala cieszyć się korzyściami tej wyjątkowej rośliny w pełni bezpiecznie.
